Omhoog
 

Elektronische leeromgevingen (elo’s)
Ingaan op didactische vragen of uitgaan van technologische antwoorden

Steeds meer scholen maken gebruik van een elo waarmee alle geledingen met elkaar kunnen communiceren en gegevens uitwisselen. De uit de universitaire wereld afkomstige commerciële producten spreken het schoolmanagement aan, maar deze elo's zijn meestal te gecompliceerd voor het gebruik in de vaklokalen van het voortgezet onderwijs. Pionierende docenten verkiezen daarom een eenvoudiger te hanteren op Open Source gebaseerde elo, zoals Moodle. Hiermee vernieuwen ze hun onderwijs door via het internet interactief lesmateriaal bij hun leerlingen te brengen waarmee deze zelfstandig aan de slag kunnen. De redactie zal in de komende afleveringen van de Nieuwsbrief aandacht besteden aan deze nieuwe vorm van communiceren, onderwijzen en leren.

Commerciële elo’s, zoals BlackBoard, WebCT, TeleTOP, Fronter en N@tschool vinden meestal hun oorsprong in universitaire instellingen die daarvoor aparte verkooporganisaties hebben opgericht. Universiteitsbesturen schaffen vaak een elo aan om de communicatie tussen alle geledingen van de instelling op gang te brengen. Ook schoolbesturen van het vo kiezen vaak op grond daarvan zo’n commercieel product. Zo heeft de gemeente den Haag het aan de universiteit van Oslo ontwikkelde Fronter gekocht ten behoeve van het programma Digitaal Leren van 65.000 leerlingen http://www.denhaag.nl/smartsite.html?id=29137. De gemeente Zoetermeer heeft dit voorbeeld gevolgd. In de volgende nieuwsbrief zal de redactie laten zien wat de docenten met deze elo in de lespraktijk doen.
Behalve de concurrentie tussen de commerciëlen onderling, is die er ook tussen de commerciële en op open source gebaseerde elo’s. Het is dus nuttig om niet alleen de hierboven genoemde commerciële producten met elkaar op functionaliteit te vergelijken, maar ook met de open source elo’s, zoals Moodle, Didactor en het oprukkende Sakai.

Licentiekosten
In Amerika hebben twee hoogleraren van de Humboldt State University een vergelijkingsonderzoek uitgevoerd tussen het commerciële BlackBoard en de open source Moodle.
BlackBoard omschrijven ze als een Learning Management System (LMS) dat deels toebehoort aan Microsoft en in gebruik is bij de universiteit sinds 2001. De jaarlijkss licentiekosten bedragen meer dan één miljoen dollar. Moodle omschrijven ze als een gratis open source LMS software, dat de programmastaf zelf op maat kan maken en dat flexibel in het gebruik is voor instructeurs en ontwikkelaars. Wereldwijd werken programmeurs aan de verdere ontwikkeling van het pakket. Om die reden hebben de ontwikkelaars van de universiteit een uitgesproken voorkeur voor Moodle. De studenten daarentegen hebben. na een tijd te hebben gewerkt met beide pakketten, een lichte voorkeur voor Moodle (35.7%). BlackBoard scoort 21%, terwijl 42.9% geen voorkeur heeft. Het hele onderzoek is te vinden op http://www.internetonderwijs.net/artikelen2006/blackboardBB_vs_moodle.htm.
 

Expertisecentrum
Het expertisecentrum Exelo van de universiteit van Amsterdam is gespecialiseerd in het beoordelen en vergelijken van elo’s en verdient om die reden een bezoek aan de website http://www.excelo.nl/. Daar vind je bij opening een overzicht van 15 elektronische leeromgevingen. Deze zijn te vergelijken op ‘pedagogisch-didactische en onderwijs-organisatorische functionaliteiten, maar ook op technische en financiële aspecten’.
Een andere informatiebron vormen de internationale conferenties en seminars waar ict medewerkers van universiteiten en hogescholen hun voorkeur komen uitspreken voor een bepaalde elo. Verslagen daarvan zijn te lezen in de nieuwsbrieven van Edusite, een initiatief van de stichting Surf. Zo besteedt de redactie daarvan aandacht aan de websites van gebruikersgroepen, zoals die van Blackboard en N@tschool. In het archief van Surf zijn nog producttesten te vinden van de meest bekende elo’s http://e-learning.surf.nl/e-learning/elos. Onder het kopje kiezen vinden de schoolbesturen allerlei informatie om een verstandige beslissing te kunnen nemen alvorens tot aanschaf over te gaan. Zoals te zien is de genoemde informatie niet beperkt tot universiteiten en hogescholen:

Naast Edusite en Surf besteedt ook de redactie van de nieuwsbrief van de stichting ict op school www.ictopschool.net aandacht aan de verschillende soorten elo’s. Typ je in het tekstvakje zoeken het woord elo of elo’s, dan komt een lijst met 34 titels op het scherm. Weinig daarvan laten echter zien wat de inhoud van de publicatie is. Deze vijf hebben in ieder geval betrekking op het voortgezet onderwijs:

Prijskaartje
Scholen voor vo die voor de keus staan een elo aan te schaffen, doen er goed aan te bedenken voor welke geleding de aanschaf hoofdzakelijk is bedoeld. Is dat het schoolmanagement dan zullen de volgende aangeprezen functionaliteiten van een commerciële elo van pas kunnen komen, maar in het vaklokaal kunnen docenten daar niets mee. Toch maken ze onderdeel uit van het prijskaartje:

Tijdlijn
De kosten en activiteiten van een project kunnen over een tijdlijn worden verdeeld. Dit maakt ze beter beheersbaar.
Tijdregistratie
Gewerkte uren worden snel en eenvoudig geregistreerd.
Urenregistratie
Je houdt je uren gemakkelijk bij op een urenregistratieformulier.
Voortgang
Vergelijk de tijd, resources en kosten die besteed zijn aan het project met de budgetcijfers.
Projekt Raamwerk
Door middel van een projectraamwerk definieert u de doelstellingen, deadlines, kostenramingen, mijlpalen en de organisatievorm van een project.
Rapportage
Fronter produceert een aantal standaardrapporten op basis van gegevens die direct uit het project afkomstig zijn.
Bronnen
Fronter geeft een volledig overzicht van de gebruikte resources en beschikbaarheid van individuele werknemers, teams of afdelingen.
Resterend
Schatting van resterende uren en kosten in html.
Deviaties
De verschillen tussen budgetcijfers, werkelijke resultaten en behaalde nettowaarden worden getoond. Productiviteit en critical index* worden automatisch berekend
.

Service Oriented Architecture
De nieuwste loot in eloland is Sakai, een open source waarmee Nederlandse hoger onderwijs instellingen al begonnen zijn met experimenteren.
Hiervan zegt de redactie van Edusite:Sakai sluit aan bij de behoeften van het hoger onderwijs en maakt een einde aan de steeds hoger wordende licentiekosten. Met die belofte wordt deze elo aan de man gebracht. Hij is niet alleen gericht op cursussen en studenten, maar stelt ook onderwijsinstellingen in staat samen te werken aan een elo. Deze pragmatische eigenschap is typerend voor Sakai. Waar het kan wordt er gebruik gemaakt van open standaarden, maar als dat niet kan, ontwikkelen gebruikers zelf een applicatie’ http://e-learning.surf.nl/e-learning/artikelen/3072.
In een andere Nieuwsbrief besteedt Edusite aandacht aan het seminar 'Over de grenzen van de elo' dat de Stichting Surf in het najaar 2005 organiseerde. Eén van de deelnemers stelde dat ‘de gedroomde flexibilisering van het onderwijs niet is gerealiseerd en dat elo’s nu voornamelijk worden ingezet voor het verspreiden van collegeaantekeningen. Veel instellingen hebben de grenzen van hun elektronische leeromgevingen bereikt, en willen meer functionaliteit’. Die kun je alleen vergroten als je niet gebonden bent aan een alles in één pakket zoals de grote commerciële elo’s. Vandaar de ontwikkeling van service oriented approach’ of service oriented architecture, beide afgekort tot soa. Bij deze benadering installeer je alleen de services die je als gebruiker nodig hebt.

Goedkope Open Source
Wilfred Rubens, adviseur bij het Expertisecentrum ict in het onderwijs van het ivlos (Lerarenopleiding van de universiteit Utrecht) vat zijn voorkeur voor soa in de nieuwsbrief van Edusite van oktober 2005 kordaat samen met: ‘elke docent een soa’. Hij vervolgt met: ‘dankzij de service oriented approach ben je beter in staat in te gaan op didactische vragen, in plaats van uit te gaan van een optimaler gebruik van een technologisch antwoord. Je stoot gemakkelijker functionaliteiten af, als daar op langere termijn geen behoefte aan is, dan een compleet systeem. Leveranciers van traditionele enterprise resource planning pakketten hebben hiervoor een simpele oplossing: pas je werkprocessen aan het systeem aan. De service oriented approach maakt eindelijk een eind aan deze arrogantie. Je gebruikt alleen die services die jij nodig hebt, die tegemoetkomen aan jouw gebruikerswensen. En dat geldt niet alleen voor de wensen van de organisatie, maar ook voor die van de docent!’ Deze kritiek op vooral de commerciële elo’s zouden schoolbesturen ter harte moeten nemen.
Op de zelfde conferentie kwam in de presentatie van Ger Tielemans de functionaliteit van Moodle aan bod. Omdat deze inleider zowel verbonden is aan de universiteit Twente als aan het Stedelijk Lyceum in Enschede waar hij deze elo coördineert, was zijn presentatie duidelijk geënt op het voortgezet onderwijs. Scholen die overwegen het met Moodle te proberen kunnen dus profiteren van de ervaringen van deze pionierende school. Aan deze goedkope op open source gebaseerde elo zal de redactie van de nieuwsbrief in één van de volgende nieuwsbrieven zeker aandacht besteden.

De pioniers
Met een leeromgeving pionierende docenten docenten beschikken over een eigen computer en internetaansluiting in hun lokaal. Zij breiden vaak binnen de eigen school de gebruikerskring uit. Zij hebben geen verkooporganisatie achter zich, maar via workshops, georganiseerd door hun vakverenigingen, wekken ze belangstelling bij hun vakcollega’s.
Uit een onderzoek van TNS-NIPO naar ICT-gebruik onder docenten in het primair en voortgezet onderwijs (november 2005) geven docenten in het voortgezet onderwijs aan met name vaardig te zijn in het beoordelen van de bruikbaarheid van educatieve programmatuur (44%) en het organiseren van lessen waarin ICT wordt gebruikt (39%), maar het gebruik van een elektronische leeromgeving komt net als bij de docenten in het primair onderwijs op de laatste plaats. Er is dus echt nog enig pioniers
werk te verrichten.

omhoog


© John Daniëls stuur een bericht aan het bureau LT